Ik had nog wel even door kunnen gaan met tools en technische elementen. Er is namelijk een enorme vijver om uit te vissen. Ik heb ervoor gekozen om de selectie te beperken en alleen de meest gangbare en relevante technische elementen te bespreken. Je kunt namelijk makkelijk verdwalen in het woud van de technische analyse. Er zijn echter nog wel een paar elementen die ik wil noemen. Die vallen niet per se binnen de hoofdstromingen van de technische analyse, maar zijn wel enorm waardevol om te kennen en toe te passen in je trading of beleggen. Dit zijn de elementen die ik naast de hiervoor genoemde elementen het meest relevant vind voor beleggen in aandelen, maar niet onder die categorieën vallen. Ze zijn eigenlijk onmisbaar in je gereedschapskist. Ik heb me beperkt tot een kleine selectie: gaten in de grafiek, niemandslanden en swing failure patterns.

‍

‍Gaten in de grafiek

‍Allereerst de gaten in de grafiek. Dit is iets wat met grote regelmaat voorkomt. Bij een gat in de grafiek bevindt zich tussen twee candles een open ruimte. Dit komt voor wanneer tussen twee candles geen transacties worden geregistreerd. Het volume kan bijvoorbeeld dermate hoog zijn dat het aantal tussenliggende orders te klein is om te registreren ten opzichte van het totale volume of die orders overslaat. Gaten komen op elk timeframe voor, maar het meest op de dagelijkse grafiek. Dat komt doordat de aandelenmarkt, waar de officiële beurshandel plaatsvindt, op een dag maar een beperkte tijd open is. Echter, met de opkomst van het internet is het mogelijk en heel gebruikelijk geworden om nabeurs ook nog te handelen in de elektronische handel. De transacties die plaatsvinden in deze elektronische handel, verschijnen doorgaans niet als koersontwikkeling in de grafiek. De koers kan de ene dag bijvoorbeeld een stuk hoger of lager openen dan waarop hij de dag ervoor gesloten is. Van dat verschil is in de grafiek geen koersontwikkeling terug te zien. Er wordt simpelweg op de nieuwe koers geopend en er blijft daardoor vanaf de vorige slot koerseen gat achter. Gaten hebben bijzondere eigenschappen en gevolgen. De oorzaak van een gat is de nabeurshandel in aandelen. Voor die oorzaak is wel een aanleiding nodig en die is bijna altijd fundamenteel van aard in de vormvan een nieuwsbericht. Het bedrijf komt voor- of nabeurs met een specifiek nieuwsbericht of met de presentatie van nieuwe jaar- of kwartaalcijfers. Het komt vaak voor dat de koers die dag niet exact opent op dezelfde koers als waarop hij de vorige dag is gesloten. Dat levert doorgaans een klein, verwaarloosbaar gat op dat binnen dezelfde dag nog wordt dichtgelopen. Maar het komt ook regelmatig voor dat een aandeel een flink gat achter zich laat dat de koers lange tijd kost om het dicht te lopen. Een gat hoeft zeker niet dezelfde dag of zelfs binnen een maand gedicht te worden; het kan zelfs tot een jaar of langer openblijven. Maar vroeg of laat worden ook deze gaten dichtgelopen. Alleen bij uitzondering blijven gaten openstaan. Sommige aandelen zitten in een dermate sterke opwaartse trend dat de koers nooit meer zal terugkomen tot een gat dat aan het begin van de trend is gecreëerd. De waardering van het bedrijf is inmiddels dermate hoog dat het nagenoeg onmogelijk is voor het aandeel om nog terug te vallen naar het gat. Ook wil het wel eens voorkomen dat gaten in de top van de grafiek nooit meer worden dichtgelopen. Het bedrijf heeft bijvoorbeeld zijn hoogtij jaren gehad en weet nooit meer zo goed te presteren om terug te stijgen tot de top om het gat te dichten. Ik schat dat ongeveer zeventig procent van de gaten wordt gedicht. De reden dat gaten vroeg of laat dichtgelopen worden, is dat er vaak een supply- of demand-zone aan het gat voorafgaat. Vanuit die zone weet de koers flink te stijgen of te dalen. Het gat ontstaat als gevolg van een enorme vraag of een enorm aanbod. En zoals je weet over supply- en demand-zones, is de koers geneigd om hier vroeg of laat in terug te komen. Gaten vormen daarmee een mooi element om op in te stappen of juist om aandelen te verkopen bij het dichten van het gat.

‍

‍Niemandslanden

‍In het verlengde van een gat ligt het niemandsland. Het komt regelmatig voor dat een aandeel een tijdlang alleen maar stijgt of daalt. In de grafiek ziet dat eruit als een lange, bijna verticale koers omhoog of omlaag. Zie het alsof het aandeel een enorm opwaarts of neerwaarts momentum heeft ervaren. De koers heeft in de weg omhoog of omlaag amper de tijd gehad om af te remmen. Zonder tussenliggende gebieden waar de koers even tot stilstand is gekomen, is het aandeel gestegen of gedaald. Het momentum was zo sterk dat geen enkele koop- of verkooporder de koers heeft kunnen vertragen. Alle orders die nog een poging hebben gedaan de koers op te vangen, zijn volledig geabsorbeerd. Het orderboek is door de stijging of daling compleet leeggemaakt. Die lange stijging of daling heeft een gebied in de grafiek achtergelaten waarin amper nog orders uitstaan. Zo’n gebied noem ik een niemandsland en het is in feite een extreme variant van een gat. Het kan een omvang hebben tot wel tientallen procenten. Net als bij eengat in de grafiek is het waarschijnlijk dat een dergelijk niemandsland vroeg of laat wordt dichtgelopen. Wanneer de koers eenmaal begint aan het betreden van een niemandsland, duurt het over het algemeen niet lang voordat hij aan de overkant is gekomen en het niemandsland heeft dichtgelopen. Er staan immers weinig orders meer in het orderboek die de koers kunnen afremmen. Op het moment dat je ziet dat een aandeel zo’n niemandsland betreedt, kun je daar goed op inspelen door te kopen aan het begin en te verkopen aan het einde.

‍

‍Swing failure patterns

‍Ten slotte de swing failure patterns. Dit zijn elementen die we al zijn tegengekomen in hoofdstuk 4 bij de correcties en rally’s in de algemene markt. Net als bij indices kan een swing failure pattern ook bij aandelen een uitstekend moment zijn om op in of uit te stappen. De koers komt kortstondig boven een high of onder een low, om vervolgens weer onder die high of boven die low te sluiten. Het aandeel heeft snel liquiditeit opgehaald in de vorm van uitstaande stoploss orders om daarna weer rechtsomkeert te maken. Professionele beleggers gebruiken dit soort koersontwikkelingen om particuliere beleggers en zwakke handen uit de markt te schudden om zelf met grote posities over te blijven. Hier kun je als slimme belegger mooi gebruik van maken door in of uit te stappen op het moment dat je zo’n ontwikkeling gevormd ziet worden. Bij aandelen geldt hetzelfde als bij indices: een swing failure pattern is slechts van korte duur, omdat de marktstructuur wordt gebroken. In uitzonderlijke gevallen zet zo’n ontwikkeling een trendommekeer in gang.