We hebben gezien dat de aandelenmarkt over de heel lange termijn altijd stijgt, maar niet in een lineaire lijn. Er zijn binnen die lange-termijntrend altijd perioden waarin het goed en minder goed gaat. De algemene markt beweegt op macroniveau in primaire trends om de lange-termijntrend heen. Dat zijn de bull- en bearmarkten. En binnen die primaire trends bevinden zich altijd één of meerdere secundaire trends, tijdelijke trends in tegengestelde richting die de primaire trend niet aantasten. Ook hebben we gezien dat de koers nooit in rechte lijnen stijgt of daalt maar altijd in fractals op en neer gaat. Dit zijn de op- en neerwaartse technische trends die gevormd worden door highs en lows.

‍

‍Op en neer gaan

‍De beweging van hoog naar laag, of van high naar low, noem je een correctie. En de beweging van laag naar hoog, of van low naar high, noem je een rally. Officieel noem je een korte-termijnbeweging in dezelfde richting als de langere-termijntrend een rally, en een tijdelijke beweging in tegengestelde richting als de lange-termijntrend een correctie. Maar voor het gemak gebruik ik ‘rally’ hier voor een beweging van laag naar hoog (stijgende koers) en ‘correctie’ voor een beweging van hoog naar laag (dalende koers). Correcties en rally’s komen op macro- en op microniveau voor.

‍

‍De optimale rendementstruc

‍Inspelen op correcties en rally’s is enorm belangrijk. Dit zorgt ervoor dat je je rendement kunt verhogen en je winst kunt optimaliseren. Om zo veel mogelijk winst of rendement te maken wil je aandelen zo laag mogelijk kopen en zo hoog mogelijk verkopen. Kopen aan het begin van een rally en verkopen aan het einde ervan is de truc voor het behalen van een optimaal rendement. En dat geldt natuurlijk ook voor het verkopen van aandelen aan het begin van een correctie en het kopen ervan zodra de correctie voorbij is. Correcties en rally’s kun je uitstekend gebruiken om de juiste in- en uitstapmomenten te vinden. Dát is pas meeliften op trends!

‍

‍Hoog en laag niveau combineren

‍De trend op hoog niveau bepaalt de trend op laag niveau. Oftewel, de trend in aandelen volgt de trend in de algemene markt vrij nauwkeurig. Een correctie in de algemene markt zorgt over het algemeen ook vooreen correctie in individuele aandelen. De index wordt immers gevormd door de aandelen samen. Het is dus logisch dat aandelenkoersen zakken tijdens een correctie in de algemene markt. En andersom is dat bijeen rally ook zo. Aandelenkoersen profiteren van een rally in de algemene markt. Of eigenlijk veroorzaken zij de rally. Je bent inmiddels bekend met die wisselwerking. Weten wanneer zo’n correctie of rally in de algemene markt van start gaat, is waardevolle informatie. Het is het begin van een nieuwe tijdelijke trend. En dat is exact het moment om toe te slaan.Nu moet je alleen nog weten hoe je zo’n beginpunt herkent. Gelukkig kun je dat terugvinden in de grafieken van indices. Het fundamentele beeld op macroniveau speelt hierbij ook een rol, bijvoorbeeld door nieuwsberichten. Maar de technische ontwikkelingen leveren doorgaans betrouwbaardere en nauwkeurigere signalen op. Deze signalen kun je vervolgens gebruiken als aanknopingspunten om aandelen te kopen en te verkopen.

‍

‍Het begin identificeren

‍Er zijn zeven manieren die ik gebruik om de (potentiële) top of bodem in de algemene markt te identificeren. De top is waar de correctie begint en na de bodem begint de rally. Er zijn meer manieren en er zullen ongetwijfeld mensen zijn die andere manieren gebruiken. Dit zijn degene die ik gebruik en waarvan ik vind dat jij ze moet kennen. Ik heb zelf tientallen indicatoren gebruikt en getest, maar uiteindelijk werken deze het prettigst en ik gebruik ze dagelijks. Voordat ik je erdoorheen leid, moet je weten dat indices vrij technisch gedreven assets zijn. Dit houdt in dat technische elementen en indicatoren er goed op werken. Waar sommige assets, zoals bepaalde aandelen, fundamenteel gedreven zijn door bijvoorbeeld veel vermogensbeheerders die voor een groot deel de koersontwikkeling bepalen, wordt prijsactie in indices overwegend bepaald door technische analyse – uitzonderingen op basis van fundamenteel nieuws met grote gevolgen voor de aandelenmarkt daargelaten.

‍

‍De gereedschapskist

‍Het is ook belangrijk om te beseffen dat de markt nooit van tevoren aangeeft welke van de zeven manieren wordt aangegrepen om de bodem of de top te maken. Daarom is het goed om met meerdere scenario’s rekening te houden en zo veel mogelijk gereedschap in je arsenaal te hebben. Je gereedschap is de set van manieren die jij tot je beschikking hebt én beheerst om een goede analyse mee te maken. Je wilt een gereedschapskist hebben die groot genoeg is om veelzijdig te zijn en niet blindelings te hoeven vertrouwen op één enkele manier. Maar hij moet ook niet te groot zijn, omdat dat alleen maar zorgt voor ruis en conflicterende signalen. Een beperkte set van manieren waarvan je weet dat ze werken, is voldoende.

‍

‍Confluences

‍Het doel is om punten in de grafiek te vinden waarop signalen van meerdere van deze zeven manieren samenkomen. Als belegger of trader weet je nooit waar de koers een top of bodem zal bereiken, maar dankzij het gereedschap in je gereedschapskist ben je in staat om toch met enige zekerheid in te schatten waar mogelijk een top of bodem gevormd zal worden. De geschiedenis heeft namelijk uitgewezen dat signalen op basis van dit gereedschap vaak een top of bodem aangeven. Door verschillende signalen te combineren die wijzen op eenzelfde uitkomst, wordt de kans groter dat die uitkomst zich daadwerkelijk zal openbaren. Als op een bepaald prijspunt bijvoorbeeld drie signalen aangeven dat zich een top zal vormen en een nieuwe correctie begint, dan is de kans vrij groot dat daar ook daadwerkelijk de top zal plaatsvinden. Er is immers niet één signaal dat een top aangeeft, maar er zijn meerdere signalen. En omgekeerd is dat met een bodem natuurlijk ook zo. Zulke signalen die samengebracht worden tot één gecombineerd signaal, noem je confluences, of samenvloeiingen van signalen. Er zijn miljoenen beleggers en traders die allemaal hun eigen technische analyse uitvoeren en technische elementen gebruiken. Door meerdere van die technieken te gebruiken verhoog je de waarschijnlijkheid dat de verwachte uitkomst ook daadwerkelijk uitgespeeld wordt. En met inspelen op signalen met een hoge waarschijnlijkheid verhoog je de kans op succes enorm. Dat is waar je op wilt mikken wanneer je het begin van een correctie of rally aan het inschatten bent.

‍

‍De zeven manieren

‍Ik loop de zeven manieren die ik hiervoor gebruik met je door. Het kan zijn dat de materie nog iets te ingewikkeld is. Mocht dat zo zijn, dan verwijs ik je alvast naar hoofdstuk 6, het hoofdstuk over de technische analyse van aandelen. Daar behandel ik de manieren uitgebreider. De regels voor technische analyse zijn universeel, dus deze zijn zowel vooraandelen als voor indices te gebruiken. Dat hoofdstuk wil je dus misschien eerst bekijken voordat je hiermee verder gaat, of kom na het lezen van dat hoofdstuk hier nog een keer terug. Hier wijs ik alleen op de manieren om het begin van een correctie of rally te voorspellen in de algemene markt. Ik houd wel eenzelfde structuur aan. Dit zijn de zeven manieren die ik daarvoor gebruik.

‍

1. Marktstructuur
2. Steun, weerstand en horizontale levels
3. Supply en demand
4. Prijspatronen
5. Relative Strength Index
6. Fibonacci
7. Swing Failure Patterns

‍

‍1. Marktstructuur

‍Het startpunt van iedere analyse is het in kaart brengen van de markt-structuur in de grafiek. Hoe beweegt de koers op de hoge en het lage timeframe? Zit de koers in een opwaartse of neerwaartse lange-termijntrend? Moet je zoeken naar higher highs (HH) en higher lows (HL) of juist naar lower highs (LH) en lower lows (LL)? In een opwaartse trend zoek je naar higher highs voor het begin van een correctie en naar higher lows voor het begin van een rally. In een neerwaartse trend zoek je naar lower highs als het begin van een correctie en naar lower lows als begin van een rally. Dit beeld van het grotere plaatje geeft je een globale indruk van waar je naar moet zoeken en biedt jou de mogelijkheid om een aantal van de andere manieren weg te filteren. Natuurlijk heb je geen garantie dat de marktstructuur intact blijft, maar het geeft je wel een richtlijn om op verder te borduren. Je zult de andere manieren moeten raadplegen om de daadwerkelijke top of bodem te kunnen voorspellen. De regels van marktstructuren uit hoofdstuk 6 zijn ook hier van toepassing. Deze dien je altijd in acht te nemen wanneer je de andere manieren toepast in je analyse.

‍

‍2. Steun, weerstand en horizontale levels

‍De tweede manier om een top of bodem in te schatten is door gebruikte maken van horizontale levels of zones van steun en weerstand in de grafiek. Dit zijn niveaus waar in het verleden al eens een top of bodem (high of low) op is gemaakt en waarvan het waarschijnlijk is dat de koers dit nog een keer zal doen. Hoe meer toppen of bodems er op dat niveau reeds gevormd zijn, hoe sterker de steun of weerstand en hoe sneller de koers geneigd is om daar opnieuw een top of bodem op te vormen. Wanneer je het hebt over steun en weerstand, denk je over het algemeen aan toppen en bodems op exact dezelfde prijspunten. Toppen bevinden zich op hetzelfde niveau en ook de bodems zijn gelijk aan elkaar. Dit is weliswaar een kenmerk van sterke steun of weerstand, maar in de algemene markt pakken de toppen en bodems niet altijd helemaal gelijk uit. Voor de algemene markt (indices) is dat niet zo’n probleem. Hier kunnen wat ruimere zones al als betrouwbare steunen weerstand dienen. Ik gebruik oude horizontale levels uit het verleden om deze zones te ontdekken. Oude weerstand kan bijvoorbeeld in steun veranderen en oude steun in weerstand. Levels uit het verleden blijven geldig. Ik markeer deze levels en wacht tot de koers bij een van deze levels terechtkomt. Dan bekijk ik hoe de koers erop reageert om voor mezelf te bepalen of de reactie sterk genoeg is om daarmee een duidelijke top en bodem aan te geven. Dat zou ik als het begin van eencorrectie of rally kunnen zien. Trendlijnen werken ook als lijnen met steun en weerstand en hebben net zoveel effect.

‍

‍3. Supply en demand

‍Dan de zones van supply en demand. Dit zijn gebieden in de grafiek waar veel vraag en aanbod zit. Supply is een grote hoeveelheid aanbod(verkoopdruk) in een bepaald gebied en demand is een grote hoeveelheid vraag (koopkracht). Deze zones zijn te herkennen aan een candle met een kleine body voorafgaand aan een grote op- of neerwaartse candle. Een supply-zone is een gebied waar de koers in gevecht is tussen vraag en aanbod en waar de verkoop uiteindelijk de strijd wint. De verkoopdruk is te groot en laat de koers in rap tempo zakken. Dat veroorzaakt een grote neerwaartse candle. Andersom is een demand-zone een gebied waar juist de vraag wint van het aanbod en de koopkracht zo groot is dat het vervolgens een grote opwaartse candle tot gevolg heeft. Een kenmerk van supply- en demand-zones is dat de koers hier hoogstwaarschijnlijk nog eens in terugkomt. Zie het als een magneet die de koers terug in de zone trekt. De zone is niet voor niets ontstaan, dus in dat gebied bevindt zich nog steeds veel vraag (demand) of aanbod (supply). De koers is geneigd om in zo’n gebied rechtsomkeert te maken en in dezelfde richting verder te gaan als de grote candle na de supply- of demand-zone. En die informatie kunnen wij gebruiken om een potentiële top of bodem te voorspellen. Zolang een supply- of demand-zone nog niet getest is en dus nog vers is, is de kans groot dat de koers daarop zal reageren en van af zal stuiteren. Dit moment kun je aangrijpen als begin van een correctie of rally. Reeds geteste zones hebben hun effect verloren. Hoe hoger het timeframe, hoe sterker de reactie doorgaans is.

‍

‍4. Prijspatronen

‍In de grafieken komen regelmatig prijspatronen voor, zo ook in die van indices. De prijspatronen zijn regelmatig terugkerende ontwikkelingen in de koers en hebben een dermate karakteristieke vorm dat zij als patroon bestempeld kunnen worden. Zij kunnen, afhankelijk van hun karakter, de trend in de koers omkeren of vervolgen. Het gebruiken van prijspatronen is niet de meest geschikte manier om toppen en bodems te voorspellen. Maar het is wel een uitstekende manier om het begin of het vervolg van een correctie of rally mee te ontdekken. Daarmee is deze manier ook geschikt om in- en uitstapmomenten van aandelen te timen. Alle typen prijspatronen uit hoofdstuk 6 kunnen ook in de grafieken van indices voorkomen. De regels voor prijspatronen zijn op beide onderwerpen op dezelfde wijze van toepassing. Bekijk 6.5 om deze regels te lezen en pas deze toe op de grafieken van indices.

‍

‍5. Relative Strength Index (RSI)

‍Over de Relative Strength Index hebben we het al gehad. Toen gebruikten we de RSI voor het herkennen van een ommekeer in de algemene markt voor de lange termijn. Deze indicator kunnen we ook voor de korte termijn toepassen. Hij werkt namelijk op elk timeframe. Voor eentop of bodem in de algemene markt als begin van een correctie of rally vertrouw ik op zowel de RSI in de overbought- of oversold-range als op divergenties. Divergenties in de verhouding tussen de koers en de RSI vind ik krachtiger en betrouwbaarder. Het nadeel van deze manier is dat dit signaal niet een exact prijspunt aangeeft waarop de koers een top of bodem bereikt of zal bereiken. Hij geeft alleen aan dát de koersdicht bij een top of bodem is, maar waar die zal zijn, daarvoor zijn de andere manieren leidend. De RSI in de overbought- of oversold-range is wel een signaal dat de koers een top of bodem aan het maken is.De Relative Strength Index is daarmee een ondersteunende indicator. Ondanks dat deze indicator niet leidend is, is het wel een heel krachtige indicator. Hij is zeker het gebruiken waard.

‍

‍6. Fibonacci

‍De Fibonacci-tool is een heel ander instrument. Deze indicator kun je als een deken over de koers leggen, waarmee potentiële niveaus van steun en weerstand in de grafiek verschijnen. Dit zijn niveaus waar indices vrij goed op reageren en waar de koers waarschijnlijk een top of bodem op bereikt. Het is voornamelijk de Fibonacci Retracement-tool waar de koers goed op reageert. Met deze tool verschijnen de niveaus (levels) in terugtrekkende bewegingen. Je meet vanaf de top of bodem tot aan de andere top of bodem en de levels bevinden zich binnen in de beweging. De meest relevante levels zijn de 0,382, de 0,5en de 0,618 tot 0,66 (golden pocket). De golden pocket wordt het meest gerespecteerd als niveau waarop een top of bodem wordt bereikt, zowel omhoog als omlaag. Dit is het betrouwbaarste niveau van de indicator. De Fibonacci-tool geeft daarmee vrij exacte prijspunten aan waarop jij het begin van de correctie of rally kunt voorspellen.

‍

‍7. Swing failure patterns

‍Ten slotte de swing failure patterns. Dit zijn krachtige signalen die ook het begin van een nieuwe correctie of rally in gang zetten, zij het van tijdelijke aard. Een swing failure pattern is een gebeurtenis waarbij de koers onder een steunniveau of een enkele bodem komt, snel weer stijgt en boven de vorige bodem sluit. In de grafiek ziet dat eruit als een candle met een lange wick aan de onderkant en een slotkoers die boven de vorige bodem ligt. Hetzelfde geldt voor een prijsactie aan de bovenkant waarbij de koers boven een weerstandsniveau of een top uitkomt en er weer onder sluit. De prijsactie heeft deze naam gekregen omdat de nieuwe swing (high of low) gefaald heeft. De candle is namelijk aan de verkeerde kant gesloten. Een swing failure pattern aan de onderkant geeft het begin van een nieuwe rally aan en een swing failure pattern aan de bovenkant het begin van een nieuwe correctie. In deze zones ligt enorm veel volume waar grote spelers in de markt graag gebruik van maken. Beleggers hebben hier namelijk stoploss orders staan waar grote spelers op jagen, en beleggers die vroegtijdig op de uitbraak inspelen, worden in de val gelokt om vervolgens uit hun positie geperst te worden. Dit is de liquiditeit die grote spelers nodig hebben om hun grote posities te vullen. Het vullen van zo’n grote positie getuigt van enorm veel kracht en dat is wat het begin van de nieuwe correctie of rally in gang zet. Dit noem je ook wel ‘het ophalen van liquiditeit’, ‘het uitnemen van de high of low’ of ‘een short of long squeeze’. De nieuwe correctie of rally als gevolg van een swing failure pattern is over het algemeen slechts van korte duur, omdat de marktstructuur in feite wordt gebroken. Vaak keert de koers terug tot het punt van het swing failure pattern. Houd daar dus rekening mee. In uitzonderlijke gevallen is het de aanzet van een ommekeer in de trend, maar dat weetje niet van tevoren. Hoe dan ook is dit een sterk signaal om als begin of einde van een correctie of rally aan te merken.

‍

‍Het verhaal van de algemene markt

‍Dit zijn de manieren die ik gebruik om het begin van een correctie of rally te herkennen. Nu is het nog zaak om de opgedane informatie op de juiste manier toe te passen. Je hebt in de algemene markt te maken met meerdere indices. Verspreid over meerdere indices ontvang je dus meerdere signalen. Daar moet je een kloppend verhaal van zien te maken. Hoe passen de signalen in de verschillende indices binnen het verhaal dat de algemene markt je vertelt? Hoe combineer je de signalen verspreid over de verschillende indices? De algemene markt begint namelijk in zijn geheel ergens aan een nieuwe correctie of rally. Hoe vind je dat punt als je te maken hebt met meerdere indices?

‍

‍Indices vergelijken

‍In de analyses bekijk je eerst de prijsactie van elke index afzonderlijk en pas je de genoemde technieken van technische analyse toe. Bepaal voor elke individuele index wat de technische trend is en waar je een mogelijke top of bodem verwacht. Vergelijk vervolgens de prijsactie en jouw gemaakte analyses van de verschillende indices met elkaar en probeer aan de hand van dit samenspel van analyses het verwachte verloop van de markt als geheel te voorspellen. Begin bij de index met de grootste marktkapitalisatie (S&P500) en bepaal waar hierin de mogelijke top of bodem gevormd zal worden. Bekijk daarna hoe de analyses van de andere indices passen in die verwachting. Probeer dan voor iedere index het prijspunt te bepalen waar de top of bodem zal plaatsvinden in relatie tot de index met de grootste marktkapitalisatie. Dit doe je door de genoemde technische elementen te gebruiken.

‍

‍Leidende indices

‍Meestal begint de markt als geheel met een nieuwe correctie of rally. En meestal bevinden alle indices zich op een logisch beginpunt vooreen nieuwe correctie of rally. Dit hoeven niet precies dezelfde signalen te zijn, zolang het maar een signaal is op basis van de zeven manieren. Soms hoeft het zelfs niet eens zo te zijn dat een set-up uitkomt of uitspeelt. Je vraagt je af waarom de koers van een bepaalde index nou precies daar een top of bodem maakt terwijl dat op basis van je analyse geen logische plaats is. Het antwoord ligt dan waarschijnlijk in een index met een grotere marktkapitalisatie. Die heeft doorgaans de leiding en bepaalt de richting van de markt. Hoewel dit vaak het geval is, hoeft dit niet altijd. Soms ligt het momentum bij een andere index. De NASDAQ wil bijvoorbeeld de leiding nog wel eens overnemen in een op tech georiënteerde rally of de Dow Jones in een rally waar het momentum bij waardeaandelen ligt. De set-up in die indices speelt zich dan het best uit en andere indices moeten volgen. De crux is om te kijken in welke index de set-ups zich het best uitspelen. In welke index houden de levels bijvoorbeeld het best stand en worden ze exact gerespecteerd? Dat is de index waar je tijdelijk je beleggingsbeleid op kunt aanpassen.

‍

‍‘Buy the dip’

‍Deze term heb je ongetwijfeld wel eens gehoord: het beruchte opkopen van de dip. Ik noem het berucht, omdat het heel eenvoudig is om deze term de wereld in te slingeren bij iedere correctie of dip in de algemene markt. Maar veel beleggers gaan hiermee de mist in, omdat ze niet goed weten hoe je de dip correct moet opkopen. Ik sta achter het principe van het opkopen van de dip, maar niet achter het misbruiken van de term of de techniek. Iedere dip in de algemene markt aangrijpen om nieuwe aandelen te kopen is wat mij betreft geen juiste benadering. Je koopt weliswaar de aandelen voor een lagere koers dan een aantal dagen of weken ervoor, maar voor hetzelfde geldt dipt de markt nog een aantal dagen verder en zit je gevangen in een positie waar je eigenlijk nog niet in had willen zitten. Je kunt beter je nieuw geleerde kennis gebruiken om te proberen de bodem van de dip of correctie te voorspellen. Dat is waar je de aantrekkelijkste prijspunten vindt om nieuwe aandelen te kopen. Het kan alsnog af en toe wat ongemakkelijk aanvoelen om hier te kopen, omdat je bang kunt zijn dat de markt nóg verder dipt. Maar je kunt vertrouwen op je analyse en de signalen die de grafiek je geeft. Het is juist deze verandering in benadering die je uiteindelijk meer rendement oplevert. Stap zo laag mogelijk in en stap zo hoog mogelijk weer uit. Dat is de truc om winst te maken.