Allereerst de algemene markt. Ik kan me voorstellen dat je nog nooit van dit begrip hebt gehoord. Dat kan kloppen, want ik heb dit begrip namelijk zelf verzonnen. Ik zal uitleggen hoe ik hiertoe ben gekomen.

‍

‍Gecombineerde koersontwikkeling‍

De algemene markt is wat ik noem de prijsactie van alle indices bij elkaar. Prijsactie is een ander woord voor koersontwikkeling en komt uit het Engels: price action. Prijsactie in de algemene markt bepaalt de trend in de algemene markt. Maar wat is die algemene markt precies? Zoals je weet heeft elk land een eigen index. Elke index bestaat uit een mandje van verschillende aandelen en heeft een eigen koers. Met die eigen koers komt ook een trend in die koers. De index staat bovendien als het ware boven de individuele aandelen die aan die index genoteerd staan. Van nature bepaalt de index wat er met de koersen van aandelen gebeurt. De trend in de index bepaalt de trend in aandelen. Hier komen we later nog over te spreken.

‍

‍Fictieve index

‍Aangezien elk land zijn eigen indices heeft, is er niet één index die de trend voor alle indices en daarmee de gehele aandelenmarkt bepaalt. Om dat te ondervangen heb ik een ‘fictieve index’ in het leven geroepen die als overkoepelende asset of index dient boven alle indices – een index van indices als het ware. Dat is wat ik de algemene markt noem; ik had gewoon een term nodig die aangaf wat de gecombineerde prijsactie is van alle indices tezamen. De trend in de algemene markt is dus een fictieve trend die je door iedere index heen moet zien. In figuur 4.2 heb ik de algemene markt vereenvoudigd in kaart gebracht. De gekleurde fractal-lijnen stellen de grafieken van indices voor. Iedere index heeft een eigen prijsactie. Je kunt hierin een gemiddelde prijsactie aflezen die je kunt aanmerken als de algemene markt: de prijsactie van alle indices bij elkaar. De zwarte glooiende lijn kun je beschouwen als de algemene markt, de fictieve index. Voor het bepalen van de algemene markt behoor je in feite alle indices te gebruiken. Persoonlijk vind ik dat wat veel, dus ik kijk enkel naar de leidende Europese en Amerikaanse indices. Dat geeft een voldoende betrouwbare afspiegeling. Je zult later zien welke dit zijn.

‍

‍

De algemene markt en indices

‍Iedere index heeft dus een eigen prijsactie, maar de prijsacties van de verschillende indices zijn wel nauw verbonden met elkaar. Wanneer vier van de vijf indices een slechte dag hebben, zal de vijfde hoogstwaarschijnlijk ook slecht presteren. De AEX moet bijvoorbeeld van heel goeden huize komen wil hij in het groen sluiten op het moment dat de Duitse DAX en de Franse CAC diep in het rood sluiten. Het kan natuurlijk, als bepaalde individuele aandelen in de betreffende index goed presteren en het gemiddelde omhoog krikken, maar dat is eerder uitzondering dan regel. Indices zijn te nauw met elkaar verbonden om niet elkaars prijsactie te beïnvloeden. De uitzondering hierop is het verschil in tijdzones tussen indices van verschillende landen en werelddelen. Maar ook dat effect wordt steeds minder nu de prijsactie van Europese indices bij opening nog wordt beïnvloed door de ontwikkelingen in de Amerikaanse indices van de dag ervoor, toen de Europese markten al gesloten waren. De prijsactie van individuele indices wordt flink beïnvloed door de algemene markt.

‍

‍De wisselwerking tussen de algemene markt en indices

‍Tussen die indices en de algemene markt zien we een bijzondere wisselwerking. We weten inmiddels dat iedere index een eigen prijsactie heeft. Verder hebben we geconcludeerd dat de prijsactie van individuele indices nauw verbonden is en dat er als gevolg daarvan een fictieve index in het leven te roepen is met een eigen koersontwikkeling en een eigen trend; dat noemen we de algemene markt. Nu dat duidelijk is, kunnen we de invloed van de algemene markt bepalen. Dat is een belangrijke stap voor de rest van de strategie en raakt de kern van dit hoofdstuk. De algemene markt is, hoewel fictief, de overkoepelende index boven alle andere indices. Deze fictieve index staat boven de individuele indices. Je weet dat de trend op hoog niveau de trend op laag niveau bepaalt. Dus wat er in de algemene markt gebeurt, gebeurt met een hoge waarschijnlijkheid ook in de indices. Daalt de algemene markt, dan dalen de indices mee. Stijgt de algemene markt, dan zullen de indices meestijgen. De algemene markt heeft dus een dominante invloed op de prijsactie van individuele indices. De trend in de algemene markt bepaalt de trend in de indices. Figuur 4.3 geeft de verhouding aan.

‍

‍

Paradoxaal en wederkerend
Wat interessant is aan deze verhouding, is dat de algemene markt geen bestaansrecht heeft zonder iedere individuele index. Zouden de indices er niet zijn, dan had de algemene markt ook niet kunnen bestaan. Zonder prijsactie van een individuele index kan de algemene markt ook geen koers en koersontwikkeling hebben. Hoewel de algemene markteen dominante invloed heeft op de prijsactie van individuele indices, zijn het de indices zelf die via de algemene markt hun eigen prijsactie bepalen. Dit is een paradoxale wisselwerking tussen de algemene markt en indices. De trend op hoog niveau bepaalt weliswaar de trend op laag niveau, maar het zijn in feite de indices zelf die hun eigen trend bepalen. De algemene markt is hierin slechts de geleider. De wisselwerking tussen de algemene markt en indices is dus wederkerend. Figuur 4.4 geeft aan hoe de wisselwerking eruitziet.

‍

‍

De weging van de algemene markt

‍We weten dat de algemene markt dient als overkoepelende, fictieve index boven de indices. Het is een index van indices. En we weten nu dat, hoewel de trend in de algemene markt de trend in indices bepaalt, de indices in feite hun eigen trend bepalen. De algemene markt fungeert hierin alleen als geleider.

‍

Iedere index heeft een unieke positie binnen de algemene markt. En iedere index heeft een bepaalde invloed op de algemene markt. Maar hoe groot is die invloed van iedere index? Het werkt net zoals hoe het gros van de indices gewaardeerd wordt: volgens een gewogen gemiddelde. De algemene markt is immers ook een index. Iedere index heeft een bepaald gewicht in de weging van de algemene markt. Net als iedere individuele index gewogen wordt op basis van de marktkapitalisatie van de aandelen die aan de index genoteerd staan, houd ik bij de weging van de algemene markt ook de marktkapitalisatie aan als maatstaf. Iedere index heeft een bepaalde marktkapitalisatie op basis van de aandelen die aan de index genoteerd staan. Door de marktkapitalisatie van de verschillende indices met elkaar te vergelijken ontstaat een overzicht van het gewicht dat iedere index in de algemene markt heeft. Bij het bepalen van de algemene markt kijk ik naar de Nederlandse AEX, de Franse CAC en de Duitse DAX als afgevaardigden uit Europa. En als Amerikaanse indices gebruik ik de drie grootste: de S&P500, de Dow Jones en de NASDAQ. Figuur 4.5 laat zien hoe groot de weging van iedere individuele index is binnen de algemene markt.

‍

‍

Marktkapitalisatie van indices (2021-2022):
‍
• S&P500: $36,5 biljoen
• NASDAQ: $19,4 biljoen
• Dow Jones: $10,4 biljoen
• CAC: €2,4 biljoen
• DAX: €1,2 biljoen
• AEX: €850 miljard

‍

‍S&P500 als zwaargewicht

‍Het is overduidelijk welke index het zwaarst weegt in de algemene markt: de S&P500 met een marktkapitalisatie van 36,5 biljoen dollar, ten tijde van het schrijven van dit boek. Ook is duidelijk dat de Amerikaanse markt het grootste deel van de weging in beslag neemt. Daarbij moet wel gezegd worden dat er veel overlap is tussen de aandelen inde Amerikaanse indices. Het aandeel Apple, het bedrijf met de grootste marktkapitalisatie, staat bijvoorbeeld aan alle drie de Amerikaanse hoofdindices genoteerd. Dat geeft een licht vertekend beeld nu dit aandeel verantwoordelijk is voor een vijfde van de marktkapitalisatie van de Dow Jones. Hetzelfde geldt voor Microsoft en andere bedrijven. De dominantie van de Amerikaanse indices lijkt dus iets groter dan ze daadwerkelijk is. Desalniettemin zijn de Amerikaanse indices leidend binnen de algemene markt.

‍

‍De algemene markt in de praktijk

‍De verhoudingen liggen iets dichter bij elkaar dan dit overzicht doet vermoeden. Hoewel de Amerikaanse indices het overgrote deel van de marktkapitalisatie van de algemene markt in beslag nemen, is het niet zo dat de Europese indices de Amerikaanse blindelings volgen. De Europese indices zijn groot genoeg om zelf redelijke invloed uit te oefenen op de algemene markt, de AEX nog het minst. Ik kan de AEX bijvoorbeeld inwisselen voor de Spaanse of Italiaanse hoofdindex om de marktkapitalisatie van de algemene markt op te krikken en de verhouding tussen Europa en Amerika wat meer recht te trekken, maar ik vind deze combinatie prima werken. Bovendien handel of investeer ik niet of nauwelijks in aandelen van die markten, maar wel in aandelen van de AEX. Daarom neem ik liever de AEX mee in mijn analyse dan andere hoofdindices. Dit betekent overigens niet dat dit de enige mogelijke samenstelling is voor de algemene markt. Je kunt ervoor kiezen om andere indices te gebruiken. De algemene markt is immers de uitwerking van alle indices tezamen. Welke indices je ook pakt, het verhaal blijft over het algemeen hetzelfde: de wisselwerking doet haarwerk. Maar wat je niet mag vergeten, is dat de trend op hoog niveau de trend op laag niveau bepaalt. De algemene markt blijft volgens de top-downwerking een dominante invloed uitoefenen op individuele indices, ondanks de paradoxale wisselwerking tussen de twee.

‍

‍Indices en aandelen

‍Hoewel er dus een wisselwerking bestaat tussen de trend in de algemene markt en de trend in de indices, bepaalt de trend in de algemene markt de trend in de indices. Dat hebben we inmiddels vastgesteld en daar kunnen we op voortborduren. Interessanter wordt het wanneer we er aandelen bij gaan betrekken. Want dit is natuurlijk waar we uiteindelijk naartoe willen. Vanuit dezelfde gedachte kunnen we het volgende vaststellen met betrekking tot indices en aandelen. De algemene markt is de index van indices en staat daar in de hiërarchie boven. Indices zijn uiteindelijk de echte indices. Deze worden gevormd door de individuele aandelen die aan de index genoteerd staan. En voor iedere index is dat een andere set aandelen, op enige overlap in de Amerikaanse indices na. De indices staan als het ware boven de individuele aandelen. De vorige figuur kunnen we dus uitbreiden meteen nieuwe laag: de aandelen van iedere index. De aandelen kunnen onder de indices worden gezet.

‍

‍

Ook hier geldt weer dat de trend op hoog niveau de trend op laag niveau bepaalt. De trend in de indices bepaalt de trend in de individuele aandelen. En volgens het top-downprincipe bepaalt de trend in de algemene markt de trend in de individuele aandelen. Dat is enorm waardevolle informatie voor later. Maar ook hier is weer iets bijzonders aan de hand.

‍

‍De algemene markt, indices en aandelen

‍De algemene markt staat boven de indices en de indices staan boven de aandelen. We hadden vastgesteld dat hoewel de algemene markt volgens het top-downprincipe de trend in de indices bepaalt, het uiteindelijk de indices zijn die hun eigen trend bepalen. Het wordt helemaal interessant wanneer je daar aandelen aan toevoegt. Indices bepalen de trend in de individuele aandelen. Maar ook hier geldt dat de indices niet kunnen bestaan zonder de aandelen die aan de index genoteerd staan. De indices zijn juist de uitwerking van de prijsactie van die aandelen. Ook hier zie je dus weer dat de algemene markt ende indices weliswaar de trend in aandelen bepalen, maar het zijn de aandelen zelf die de prijsactie van de indices en de algemene markt veroorzaken. Zonder aandelen heb je geen indices en geen algemene markt. Ook hier bepalen aandelen dus in feite hun eigen trend, nu met zowel de index als de algemene markt als geleider. In de verhouding tussen deze drie bevindt zich dus een dubbele paradoxale wisselwerking. Figuur 4.7 geeft de verhouding weer.

‍

‍

Het is een voortdurende wisselwerking waarbij de krachten uit iedere laag constant invloed op elkaar uitoefenen. Dit levert in feite een oneindige cyclus op. Zolang de koersen van aandelen stijgen, zullende koersen van indices ook stijgen. En zolang die koersen stijgen, zal ook de algemene markt als geheel stijgen. De markt zit als het ware ineen opwaartse trend. En vanuit die opwaartse trend ontvangen indices en aandelen opnieuw via de wisselwerking positief momentum. De koersen zullen als gevolg daarvan blijven stijgen. De cyclus van de opwaartse trend blijft op die manier in stand, net zo lang tot de trend zich omkeert. En dat geldt voor de neerwaartse trend uiteraard ook, maar dan omgekeerd. Die trends en de ommekeer daarin is waar we nu mee aan de slag gaan. De benodigde fundering is gelegd.