Je hebt nu een beeld van drie van de vier onderdelen van het spel: de speelbal, het speelveld en de spelers. Het laatste onderdeel heeft betrekking op de regels van het spel. Hier leer je hoe je in aandelen handelt. Ik laat zien hoe de koers van een aandeel tot stand komt en beweegt, hoe je orders inzet om aandelen te kopen en te verkopen en welke orders je daarvoor tot je beschikking hebt.

‍

‍De koers van een aandeel

‍Alle handel in aandelen draait om de koers. Die gaat uiteindelijk bepalen of en hoeveel winst je maakt. Aandelen verkopen voor een hogere prijs dan je ze gekocht hebt, levert winst op. Dit is de enige manier om winst te maken op basis van de koers. De koers is een sleutelstuk bij het beleggen in aandelen. Het is van het grootste belang dat je leert om aandelen te kopen op een zo laag mogelijke koers en ook leert verkopen op een zo hoog mogelijke koers. Dit lijkt een utopie, maar met de stappen uit deze strategie ben je in staat om daar een heel eind mee te komen. Je zult aandelen uiteindelijk niet op het absolute dieptepunt kopen en op het absolute hoogtepunt verkopen, en dat is ook niet nodig. Zolang je ze maar koopt op een dieptepunt en verkoopt op een hoogtepunt. Dat is genoeg om winst te maken. En dat is waar de strategie op is gericht. De koers speelt daarin de allerbelangrijkste rol. Hoofdstuk 6 is dan ook volledig gewijd aan het bepalen van het juiste in- en uitstapmoment op basis van de koers.

‍

‍De totstandkoming van de koers

‍Hoe de koers tot stand komt, is niet zo spannend, maar wel belangrijk. Ik heb het gehad over het moment dat een bedrijf naar de beurs gaat en een beursnotering krijgt. Die beursgang noem je een IPO (Initial Public Offering). Met zo’n beursgang worden de aandelen van dat bedrijf geplaatst en publiekelijk verhandelbaar. Het bedrijf ‘kiest’ op basis vaneen op een berekening gebaseerde waardering tegen welke koers de aandelen initieel verhandelbaar zijn. Daarbij speelt mee hoeveel aandelen tijdens de beursgang geplaatst worden. Een bedrijf kan kiezen voor een initiële koers boven de waardering om meteen de lat hoog teleggen, of het kan juist laag inzetten zodat mogelijk meer beleggers het aandeel direct kopen en het bedrijf een meer solide basis van aandeelhouders heeft. Een initiële koers tegen nominale waarde (gelijk aan de waardering) kan uiteraard ook. Zodra het bedrijf en de aandelen eenmaal naar de beurs zijn gegaan, neemt het spel van vraag en aanbod het over. De koers is nu overgeleverd aan de grillen van de markt waarbij de acties van beleggers uiteindelijk bepalen hoe hoog de koers wordt.

‍

Persoonlijk speel ik niet in op beursgangen. Er zijn voorbeelden van IPO’s waarbij het aandeel in korte tijd enorm in waarde is gestegen. Maar er zijn ook voorbeelden waarbij de koers direct in elkaar zakte toen het bedrijf naar de beurs ging. Een notering aan de beurs wordt door een founder nog wel eens aangegrepen als exit event om te cashen en eendeel van zijn of haar aandelen te dumpen. Ik vind inspelen op een IPO meer lijken op gokken, omdat er nog geen significante koersdata zijn om een betrouwbaardere analyse mee te maken. Ik ben zelf regelmatig in die val gelopen en dat doe ik liever niet meer, hoe lucratief een beursgang soms ook kan zijn. Ik wacht daarom tot de koers zich meerheeft ontwikkeld, zodat ik meer data heb om mee te werken, voordat ik besluit om in het aandeel te handelen.

‍

‍Schommelingen in de koers

‍Na de beursgang is het aandeel vrij verhandelbaar en zal de hoogte van de koers afhankelijk zijn van het gevecht tussen vraag en aanbod in de markt. Stijgt de vraag boven het aanbod, dan stijgt de koers, en overstijgt het aanbod de vraag, dan daalt de koers. Zijn vraag en aanbod in evenwicht, dan blijft de prijs gelijk. De koers schommelt dus volgens het simpele en eeuwenoude principe van marktwerking. Veel moeilijker hoef ik het hier niet te maken (dat komt later wel). Wel moet je weten dat kopers in de markt verantwoordelijk zijn voor de vraag en verkopers voor het aanbod. En die kopers en verkopers – en jij dus ook– behalen hun gewenste resultaat door het plaatsen van orders. Dat is de manier om aandelen te kopen en te verkopen.

‍

‍Orders plaatsen

‍Het kopen en verkopen van aandelen gaat via een transactie: het uitvoeren van kooporders en verkooporders. Iedere kooporder staat tegenover een verkooporder. Voor iedere koper is er een verkoper en andersom. Iedere koop is dus tegelijkertijd een verkoop. Dat noem je een transactie en elke transactie staat gelijk aan één verhandeld volume. Hier komen we later nog over te spreken. Alle handel in aandelen gebeurt via het plaatsen van orders. Deze worden vervolgens uitgevoerd via de broker. Bij het instellen van de order kies je of je gaat kopen of verkopen, welk type order je wilt gebruiken en hoeveel aandelen je voor welke prijs wilt kopen of verkopen. Bij sommige brokers kun je kiezen tussen een doorlopende order of een dagorder. Meteen dagorder wordt de order na het sluiten van de beurs uit het order-boek gehaald en een doorlopende order blijft staan totdat deze wordt geraakt of jij hem annuleert. Er is een redelijk aantal orders, maar ik loop de meest gebruikelijke met je door. Ik gebruik de Engelse termen, omdat je deze in de praktijk het meest tegen zult komen.

‍

‍Limit order

‍De order die je waarschijnlijk het meest zult gebruiken, is de limit order. Hiermee kun je bij het aan- of verkopen van een aandeel een limiet instellen waarvoor jij het aandeel wilt kopen of verkopen. Als je met een limit order een aandeel wilt kopen, dan zet je de order op of onder de huidige koers. Zakt de koers dan naar het niveau waarop jij je kooporder hebt staan, dan koopt de broker automatisch het aandeel. Zet je een limit kooporder boven de huidige koers, dan koopt de broker het aandeel meteen voor de huidige koers als market order (zie hierna). Een limit verkooporder zet je boven de huidige koers. Stijgt de koers tot dit niveau, dan verkoopt de broker automatisch de aandelen voorde koers waarop jij de order hebt gezet. Het voordeel van de limit order is dat je een order in het orderboek kunt zetten zonder dat je hier verder nog naar om hoeft te kijken. Je zet de order erin en kunt vervolgens iets anders gaan doen. De order wordt automatisch uitgevoerd wanneer de gewenste koers wordt bereikt. Het nadeel is dat een limit order een harde order is. Het komt dus wel eens voor dat jouw order niet helemaal gevuld wordt. Wanneer de koers bijvoorbeeld zakt naar jouw limit kooporder, dan koop je het aandeel alleen voor die koers. Als er op deze of een lagere koers onvoldoende verkooporders zijn om jouw kooporder volledig te vullen, dan blijf je achter met een nog deels openstaande positie. Dit gebeurt vooral bij grote orders. De koers stijgt dan alweer voordat jouw order volledig gevuld is. Hetzelfde geldt voor een limit verkooporder, maar dan andersom. Desalniettemin is deze order enorm handig als je niet in staat bent om continu de markt in de gaten te houden en orders te plaatsen. De broker voert de order automatisch uit zonder dat jij er verder naar hoeft om te kijken.

‍

‍Market order (bestens order)

‍De market order is de eenvoudigste in gebruik. Deze order gebruik je wanneer je aandelen wilt kopen of verkopen voor de huidige koers. Je vult het aantal aandelen in en de broker gaat automatisch op zoek naar de beste uitstaande order dicht bij de huidige koers. Dit wordt daarom ook wel de bestens order genoemd. Met een market kooporder vult de broker automatisch jouw kooporder met alle dichtstbijzijnde uitstaande verkooporders. Alle dicht bij de koers uitstaande kooporders worden zo gevuld. Het voordeel van de market order is dat je niet moeilijk hoeft te doen over de koers waarvoor je aandelen wilt kopen of verkopen. Je hoeft geen koersniveau in te stellen. Je zet de order in het boek en vrijwel meteen wordt deze gevuld met de dichtstbijzijnde uitstaande order(s). Het nadeel hiervan is echter dat wanneer je een grote order plaatst ineen aandeel met een laag handelsvolume, je een deel van de aandelen uiteindelijk koopt of verkoopt voor een prijs die eigenlijk niet meer gunstig is. De order blijft namelijk alsmaar nieuwe uitstaande orders zoeken om jouw order te vullen. In een aandeel met een laag handelsvolume schiet de koers als gevolg daarvan nog wel eens omhoog of omlaag. De meeste grote candles ontstaan door zo’n market order. Daarom is het van cruciaal belang dat je eerst goed het orderboek bekijkt voordat je een grote market order plaatst. Verspreid de order desnoods over een langere periode.

‍

‍Stoploss order

‍Dan de stoploss order. Deze lijkt op de voorgaande twee orders, maar is net wat anders in gebruik en toepassing. Met de stoploss order zetje, net als met de limit order, een order in het orderboek tegen een bepaalde prijs. Maar in dit geval gaat het niet om een harde order, maar om een signaal. Wanneer de koers op het gewenste niveau komt, wordt de order in gang gezet. De order verandert in dat geval in een market of bestens order. Zodra de order in gang is gezet, gaat de broker automatisch op zoek naar de op dat moment beste uitstaande order(s). Een stoploss kooporder zet je boven de huidige koers en een stoploss verkooporder onder de huidige koers. Je gebruikt deze order als een onder- of bovengrens waarvoor jij de aandelen uiterlijk wilt kopen of verkopen. De stoploss kooporder is een bovengrens en de stoploss verkooporder is de ondergrens. Het voordeel van de stoploss order is dat je, wanneer je in een trade of positie zit, een uiterlijke onder- of bovengrens kunt instellen waarop jij de aandelen wilt kopen of verkopen. Zie het als het inbouwen van een veiligheid, een vangnet dat je behoedt voor grotere verliezen. Heb je bijvoorbeeld een aandeel op een koers van honderdtien gekocht en wil je een ondergrens instellen waarop jij de aandelen uiterlijk wilt verkopen, dan zet je een stoploss verkooporder in het orderboek ter hoogtevan die koers. Dit kan bijvoorbeeld honderdvijf zijn. Zakt de koers vervolgens naar de koers waarop jij je stoploss verkooporder hebt staan, dan wordt jouw verkooporder in gang gezet en gaat de broker op zoek naar de dichtstbijzijnde kooporder om jouw verkooporder te vullen. Met deze order zorg je dat je uit je positie wordt gestopt en voorkom je dat je tegen grotere verliezen aanloopt. Het nadeel is dat de stoploss order verandert in een market order zodra het in gang wordt gezet. Net als bij de market order kan het dus gebeuren dat jouw aandelen uiteindelijk verkocht worden voor een koers die flink lager is dan jouw stoploss order. De broker gaat immers op zoek naar de dichtstbijzijnde kooporders om jouw verkooporders te vullen. En als die (flink) lager staan dan de koers van jouw stoploss order, worden jouw aandelen dus verkocht voor een prijs waarvoor jij ze misschien niet eens meer wildeverkopen. Desondanks kan deze order je alsnog behoeden voor grotere verliezen. Ik raad je aan om voor actieve trades altijd een stoploss order te gebruiken. Voor lange-termijninvesteringen is dit niet per se nodig.

‍

‍Stoplimiet order

‍De stoplimit order is een combinatie van alle drie hiervoor genoemde orders. Persoonlijk gebruik ik deze het minst, maar voor de volledigheid ik deel hem toch met je. De stoplimit order bestaat uit een stoploss en een limit order. De stoploss order is het signaal om de order ingang te zetten en de limit order is de limiet waarvoor jij de aandelen maximaal wilt kopen of verkopen. Dit is opnieuw een harde order. De stoplimit order creëert een bandbreedte waarbinnen de broker op zoek gaat naar orders om jouw order tegen te vullen. Jouw stoplimit order wordt in gang gezet door de stoploss order en de aandelen worden niet gekocht of verkocht voor een koers hoger of lager dan de limit order. Met de stoplimit order zet je dus tegelijkertijd een stoploss en een limit order. Een kooporder staat boven de huidige koers en een verkooporder onder de huidige koers. Stijgt de koers en wordt de stoploss kooporder van de stoplimit order geraakt, dan gaat de broker automatisch op zoek naar de beste verkooporder(s) om jouw kooporder tegen te vullen. Het verandert in dat geval in een market order, net zoals bij de stoploss order. In tegenstelling tot de stoploss order staat er nu een harde bovengrens waarvoor jij de aandelen maximaal wilt kopen. Komt de koers hierboven terwijl jouw order nog niet volledig gevuld is, dan stopt de broker met het vullen van jouw order. Het gebeurt niet vaak, maar het komt wel eens voor dat jouw order of koers wordt overgeslagen in heftige koersstijgingen of -dalingen. Het voordeel van de stoplimit order is dat je, in het geval van het ingang zetten van de stoploss order, geen aandelen koopt of verkoopt voor een prijs die te ver van jouw gewenste prijs verwijderd is. De limiet voorkomt dit. Het nadeel is wel dat, mocht jouw limiet worden overgeslagen zonder dat jouw volledige order is gevuld, je met een gedeelte van je positie of ongevulde order overblijft. Deze moet je dan alsnog voor een misschien wel nog minder gunstige koers zien te vullen.

‍

‍Trailing stop

‍Ten slotte de trailing stops. Dit zijn stoploss orders die automatisch met de koers meebewegen. Je geeft een vaste maximale afstand aan tussen de koers en de order, bijvoorbeeld twee. De trailing stop stijgt mee met een stijgende koers in een longpositie en daalt mee met een dalende koers in een shortpositie. In een longpositie staat de trailing stoporder onder de huidige koers. In een shortpositie staat de order boven de huidige koers. Met een trailing stop beweegt de order mee met de stijging van de koers. Wanneer je een afstand van bijvoorbeeld twee hebt ingesteld, is dit altijd de maximale afstand tussen de koers en de order. In het geval van een longpositie stijgt de order alleen mee met de koers, maar kan hij niet dalen. Daalt de koers, dan blijft de orderop dezelfde plek staan. Zodra de koers diep genoeg is gezakt om de order in gang te zetten, is de afstand gedicht en wordt de order uitgevoerd. Dit type order is uitermate handig wanneer je in een positie zit waarbij het aandeel in een sterke opwaartse of neerwaartse trend zit. Je wilt nog niet uit de positie gaan, omdat de koers nog hoger of lager kan. Daarom kun je deze order gebruiken als meewegende ondergrens die je uit de positie stopt zodra de trend voorbij is. Door de afstand niet te klein te maken geef je het aandeel enige marge om te consolideren en vervolgens verder te stijgen. Maar je zorgt ervoor dat je op tijd uit depositie gaat voordat een groot deel van je gemaakte winst verdampt. Deze order is uitstekend voor het nemen van winst.

‍

‍Orderboek

‍Iedere order heeft een plekje in het orderboek. En iedere order heeft een tegenorder nodig om gevuld te worden. Een kooporder wordt gevuld door een verkooporder en een verkooporder door een kooporder. Zo’n ordervulling noem je een transactie, waar ik het eerder overhad. De huidige koers bevindt zich altijd tussen de dichtstbijzijnde koop- en verkooporder in. Dit is ofwel een koers tussen beide orders in, ofwel een koers waarop de laatste transactie heeft plaatsgevonden. Is een reeds uitstaande verkooporder voor het laatst gevuld door een verse kooporder, dan neemt de koers de prijs van de gevulde verkooporder aan. Bij een als laatst gevulde uitstaande kooporder neemt de koers deze prijs aan. Daarvoor moeten de orders wel in het orderboek zijn gezet. Het orderboek heeft de vorm van een trechter. Op de huidige koers staan geen orders open, dat is logisch. Maar daaromheen begint het aantal orders steeds meer toe te nemen. Hoe verder van de huidige koers verwijderd, hoe eerder beleggers geneigd zijn om aandelen te kopen of te verkopen voor die koers. Je kunt je voorstellen dat meteen koers van tien veel meer beleggers het aandeel willen kopen voor vijf dan voor negen. En veel meer aandeelhouders verkopen hun aandelen liever voor vijftien dan voor elf. Zij kunnen die orders alvast in het orderboek zetten, mocht de koers daar toevallig ineens komen. Vandaar dat het volume in het orderboek hoger is naarmate het verder van de huidige koers verwijderd is, wat zorgt voor het uiterlijk van een trechter.

‍

‍Trechterverschuivingen

‍Naarmate de huidige koers verandert (als gevolg van orders die elkaar vullen), verschuift de trechter. In een dalende koers eten de verkooporders de kooporders op en verschuift de trechter van rechts naar links. In een stijgende koers nemen de kooporders de overhand en verschuift de trechter van links naar rechts. Met die opschuivende trechter moeten de orders ook mee verschoven worden om de stijging of daling duurzaam te maken en de koers op dat niveau te houden. Anders keert de koers snel weer terug tot het niveau waar het vandaan kwam. Het duurt doorgaans even voordat het grote volume met de trechter meebeweegt, omdat niet iedere belegger even actief handelt. Zelf vond ik het orderboek eerst niet zo relevant, maar gaandeweg ben ik er steeds meer naar gaan kijken. Vooral bij aandelen met een lage liquiditeit is het belangrijk om goed te kijken hoeveel orders in het orderboek staan en tegen welke koers zij erin staan. Hiermee de mist in gaan kan je, als je pech hebt, namelijk een aantal waardevolle procenten rendement kosten.

‍

‍Begrippen en bijzonderheden

‍Ik had nog veel meer kunnen vertellen omdat er ontzettend veel nuances zijn, maar ik heb ervoor gekozen om alleen de belangrijkste onderwerpen te bespreken om de basis te leggen voor de rest van het boeken jouw beleggingscarrière. Er zijn nog een paar punten en begrippen waar ik je aandacht voor wil vragen, zodat het begrijpen van de rest van het boek je makkelijker afgaat. Omwille van de leesbaarheid wilde ik ze niet in de lopende tekst uitleggen. Daarom vind je aan het einde van het boek een lijst met relevante begrippen en bijzonderheden met betrekking tot aandelen en de aandelenmarkt. Alles wat niet in deze opsomming staat, staat in de rest van het boek uitgelegd of is voor de strategie niet relevant.