Handel je in aandelen, dan ben je aanwezig op de aandelenmarkt. Je bent een van vele spelers die actief zijn op de beurs. En als speler in de markt wil je natuurlijk weten wat het veld is waarop wordt gespeeld. Dat veld is de aandelenmarkt, of de beursvloer. Zojuist heb ik verteld over de speelbal, de aandelen. Nu wil ik iets vertellen over het veld, je tegenstanders en teamgenoten. We gaan het ook hebben over de regels van het spel, oftewel hoe je in aandelen handelt en de bal bespeelt.‍

‍

De beursvloer

‍De beursvloer is waar het allemaal gebeurt, waar de handel plaatsvindt. Vroeger moest je daadwerkelijk naar een beurs of (aandelen)markt toe om aandelen te kopen of te verkopen. Bij het ontstaan van de aandelenmarkt was dat papierwerk. Daarna kon het telefonisch en nu gaat alles digitaal. Je kunt nu met één druk op de knop een aandeel kopen of verkopen, op een beurs waar dan ook ter wereld. In het verleden kon je op een specifieke markt of beurs alleen handelen in aandelen van bedrijven die zich aan die betreffende beurs ingeschreven hadden. Nu is dat nog steeds zo, maar je hoeft niet meer fysiek naar die specifieke beurs toe om dat ene aandeel te kopen of te verkopen. Zo’n specifieke beurs waar je alleen in bepaalde aandelen kon handelen, noem je nu een index. Om als bedrijf je aandelen publiekelijk te laten verhandelen moet je ingeschreven staan bij een index: je staat genoteerd aan de index, zeggen we dan. Dit maakt het bedrijf daadwerkelijk beursgenoteerd.

‍

Met de notering aan een index zijn aandelen van een bedrijf dus publiekelijk verhandelbaar en kan iedere belegger erin handelen. Over dit onderwerp komen we nog uitgebreid te spreken in hoofdstuk 4. Om je alvast voor te bereiden gaan we hier iets dieper in op het begrip index.

‍

‍Index (meervoud: indices)

‍We hebben zojuist gezien dat een ETF een mandje of een verzameling is van verschillende aandelen of investeringsobjecten. De verschillende onderdelen zijn samengevoegd tot één investeringsobject en vallen onder de paraplu van de ETF. Door de ETF te kopen koop je in feite stukjes van alle onderdelen waar de ETF uit bestaat.

‍

Een index werkt op dezelfde manier. Een index is ook een mandje of verzameling van investeringsobjecten, maar dan bestaand uit alleen aandelen. De index bestaat uit aandelen van bedrijven die aan die betreffende index genoteerd staan. Praat je over een index, dan heb je het overeen verzameling aandelen van een bepaalde categorie in een specifiek land. In ieder land zijn er bedrijven die een beursnotering willen, en het liefst aan een index van hun eigen land. Omdat niet alle bedrijven aan dezelfde index genoteerd kunnen staan, zijn er meerdere indices nodig om alle beursgenoteerde bedrijven te huisvesten. Ieder land heeft zijn eigen hoofdindex en vaak nog meerdere subindices. Het onderscheid wordt voornamelijk gemaakt op basis van marktkapitalisatie, waarbij de grootste bedrijven van een land, de bedrijven met de grootste marktkapitalisatie, een notering krijgen aan de hoofdindex. De kleinere bedrijven moeten het doen met een notering aan een van de subindices.

‍

In sommige landen is er naast de verdeling op basis van marktkapitalisatie een verdeling gemaakt op basis van thema. Zo hebben Duitslanden de Verenigde Staten een aparte index voor techbedrijven, respectievelijk de TECDAX en de NASDAQ. Nederland kent drie indices: de AEX is de hoofdindex, de AMX is de index voor middelgrote bedrijven (midcap) en de AScX is de index voor kleine bedrijven (smallcap). Het aantal bedrijven dat aan een van deze indices genoteerd kan staan, is beperkt. Daarom is er nog een laatste index die het mogelijk maakt voor nog kleinere bedrijven om een officiële beursnotering te krijgen: die bedrijven krijgen, net als alle andere bedrijven, een notering aan de Euronext, maar dan zonder notering aan een hoofd- of subindex. De Euronext is de overkoepelende organisatie die dit voor Europese bedrijven regelt.

‍

‍Waardering van de index‍

Iedere index heeft een eigen waardering, net als ETF’s en aandelen. En met die waardering heeft een index ook een koers(verloop), ook weernet als ETF’s en aandelen. De koers weerspiegelt de waardering van de index. Die waardering is gebaseerd op de waardering van de aan-delen die aan die index genoteerd staan. Een index kan niet bestaan zonder dat er aandelen aan ingeschreven staan, en andersom kunnen aandelen niet publiekelijk verhandeld worden zonder aan een index genoteerd te staan.

‍

Er is een wisselwerking tussen index en aandelen. De waarde van de index is afhankelijk van de waarde van zijn aandelen en is het gemiddelde van alle aandelen die eraan genoteerd staan. Stijgen de aandelen, dan stijgt de waarde van de index. En dalen de aandelen, dan daalt ook de waarde van de index. Hoeveel de waardevan de index stijgt of daalt als gevolg van een stijging of daling van eenvan de individuele aandelen, is afhankelijk van hoe de index gemiddeld gewaardeerd is. Dit kan volgens een absolute waardering of op basisvan een absoluut of gewogen gemiddelde.

‍

‍Waarderingssystemen

‍Bij een absolute waardering worden alle waarden van de individuele onderdelen bij elkaar opgeteld en wordt het gemiddelde berekend. Het resultaat is de waardering van de index. Bij een waardering volgens een absoluut gemiddelde vertegenwoordigt elk onderdeel een even groot deel in de totale waardering. Met 25 onderdelen is elk onderdeel bijvoorbeeld verantwoordelijk voor vier procent van de totale waardering, ongeacht de relatieve grootte van de onderdelen. Bij een gewogen gemiddelde wordt juist wel gekeken naar de grootte van elk onderdeel in relatie tot de andere onderdelen. Een groter onderdeel heeft meer gewicht in de waardering dan een kleiner onderdeel. Een stijging of daling in dat grotere onderdeel heeft een groter effect op de waardering van de index dan een stijging of daling van een kleiner onderdeel. Bovendien betekent een koop van een index (ja, dat kan ook) een verspreiding van dat geld over alle aandelen die eraan genoteerd staan naar rato van hun gewicht in de index. En met de verkoopvan een index wordt het geld naar rato van gewicht uit alle aandelen gehaald. Aandelen stijgen en dalen als gevolg van de aan- en verkopen van de index, zelfs zonder dat er in de individuele aandelen gehandeld hoeft te worden.

‍

‍Gewogen gemiddelde

‍De meeste indices zijn volgens dit laatste systeem gewaardeerd. Elk aandeel representeert een bepaald gewicht in de index op basis van de marktkapitalisatie van dat bedrijf of aandeel. Marktkapitalisatie is het aantal uitstaande aandelen van een bedrijf vermenigvuldigd met de koers van die aandelen. Hoe hoger de marktkapitalisatie van eenbedrijf, hoe meer invloed dat bedrijf uitoefent op de koers van index. De AEX bestaat bijvoorbeeld uit de 25 grootste bedrijven van Nederland in termen van marktkapitalisatie. De weging loopt uiteen van ongeveer vijftien procent voor het bedrijf met de zwaarste weging tot slechts een half procent voor het bedrijf met de lichtste weging. Kleine bedrijven kunnen degraderen naar een lagere index wanneer hun marktkapitalisatie te laag wordt voor de hoofdindex. Een bedrijf uit de midcap met een hogere marktkapitalisatie wordt dan gepromoveerd naar de hoofdindex. Die wisselingen vinden met enige regelmaat plaats. Het belangrijkst zijn de hoofdindices van landen. Bij de toepassing van de strategie kijk ik vooral naar de hoofdindices van de Verenigde Staten en West-Europa. Ik analyseer voornamelijk de AEX (Nederland), deDAX (Duitsland), de CAC (Frankrijk), de S&P500 (VS), de NASDAQ (VS) ende Dow Jones (VS). Meer daarover volgt in hoofdstuk 4.

‍

‍Spelers in de markt

‍Dat was het speelveld. Dan nu de spelers op dat speelveld. Wie zijn jouw teamgenoten en wie zijn jouw tegenstanders? Of met andere woorden: wie zijn de spelers op de markt? Dat is heel eenvoudig: op de aandelenmarkt is het ieder voor zich. Er zijn geen teams, geen teamgenoten, alleen maar tegenstanders. Je speelt in je eentje tegen de rest van de markt. En net als in iedere sport of competitie zijn er ook in de markt niveauverschillen tussen spelers. Talent en ervaring spelen hier-bij mee. Maar voor spelers in de markt telt ook en vooral hoeveel geld of vermogen ze tot hun beschikking hebben. Daar wordt het grootste onderscheid in gemaakt. Iedere speler opereert op zijn eigen manier. Daarbij is het wel zo dat bepaalde spelers overeenkomstige kenmerken en eigenschappen hebben en daardoor in categorieën kunnen worden geplaatst, net als de typen aandelen. Spelers binnen een bepaalde categorie acteren op ongeveer dezelfde manier. Weten hoe spelers in iedere categorie het spel spelen, kan jou een voordeel geven ten opzichte van andere spelers. Je kunt hun tactiek afkijken en hen daarmee te slim afzijn. In hoofdstuk 5 vertel ik meer over deze spelers en hun rol als aandeelhouders van een bedrijf. De spelers in de markt zijn:

‍

• Particuliere beleggers
• Institutionele beleggers
• Overheden
• Founders
• Algoritmes

‍

‍Particuliere beleggers‍

Dit zijn de gewone beleggers, non-professionele beleggers die voor zichzelf handelen. Zij beleggen niet voor een bank of grote investeringsmaatschappij en beheren geen enorme vermogens. Ze doen zelfonderzoek naar de markt en naar aandelen. Ze kijken of ze mooie kansen kunnen vinden om van te profiteren. Dit is de categorie waar jij en ik toe behoren. Wij, de retailbeleggers, zijn de kleine spelers in de markt die geen tot weinig invloed uitoefenen op de koers van een aandeel of index. Wij zijn niet in staat om de markt te bewegen. Wij moeten het hebben van het volgen van de grote spelers in de markt. Geld is wat de markt beweegt, dus wij moeten zorgen dat we de partijen volgen die het grote geld beheren. Dit is belangrijk om te onthouden.

‍

‍Institutionele beleggers

‍Instituties zijn van die grote spelers in de markt. Dit zijn de partijen die het grote geld beheren en veel invloed uitoefenen op de markt. Dit zijn banken, verzekeraars, beleggingsfondsen, investeringsmaatschappijen en vermogensbeheerders bijvoorbeeld. Zij zijn in staat de markt te bewegen en de richting te bepalen. Het kopen en verkopen van aandelen door deze partijen kan enorme gevolgen hebben voor de koers. De koers kan wel enkele tientallen percentages omhoog of omlaag schieten wanneer een institutie een aan- of een verkoop doet. Het volgen van deze institutionele beleggers is een slimme manier om in te spelen op de acties van professionals en te profiteren van de koersbewegingen.

‍

‍Overheden

‍Een partij die je niet direct verwacht als aandeelhouder maar wel eentje om rekening mee te houden, is een overheid. Overheden kunnen net als particulieren of instituties aandelen van bedrijven kopen en bezitten. Zij doen dit vooral wanneer een bedrijf een belangrijk deel is van de maatschappij of wanneer het om geopolitieke overwegingen strategisch is om het bedrijf te steunen. Officieel mag je het geen steun noemen, maar in de praktijk is het dat wel. Bekende, door de overheid gesteunde bedrijven zijn de grote oliebedrijven in het Midden-Oosten en Rusland. Ook telecombedrijven en luchtvaartmaatschappijen worden regelmatig gesteund door een overheid. Overheden zijn voor eenbedrijf de sterkst mogelijke aandeelhouder. Ze zijn niet snel geneigd om hun belang te verkopen en het is juist in hun belang om het bedrijf te blijven steunen. Het bedrijf zal daarmee niet snel omvallen, wat een groot deel van het risico wegneemt.

‍

‍Founders

‍Founders zijn een geval apart. Dit zijn de personen die het bedrijf hebben opgericht en in sommige gevallen nog besturen. Zij bezitten doorgaans nog grote plukken aandelen van het bedrijf dat ze zelf naar de beurs hebben gebracht. De founders zijn het minst berekenbaar in hun acties. Ze kunnen bijvoorbeeld ineens besluiten om een grote hoeveelheid aandelen te verkopen of op een drastische manier het beleid te veranderen. In die gevallen zal de koers heftig reageren. Hoewel dat gevaar op de loer ligt, is het vaak een sterk signaal als de founder nog een groot deel aandelen bezit. Dat is vooral zo wanneer de founder ook nog aan het roer van het bedrijf staat. Hij of zij is dan nog gebaat bij de groei en zal alles op alles zetten om die te realiseren. Een founder zal niet snel aandelen terug- of bijkopen.

‍

‍Algoritmes

‍Ten slotte een van de snelst groeiende partijen in de markt, de algoritmes. Dit zijn computergestuurde programma’s die handelingen uitvoeren in opdracht van menselijke spelers of instituties. Tegenwoordig wordt veel van de uitgevoerde transacties al door algoritmes gedaan. Analisten schatten dat inmiddels ruim zeventig procent van alle transacties op de Amerikaanse aandelenmarkt door computers wordt uitgevoerd. Dat is immens als je bedenkt welk vermogen algoritmes daarmee in totaal verhandelen. Algoritmes handelen voornamelijk op koersbewegingen in de grafiek en in mindere mate op basisvan fundamentele elementen. Dat betekent dat zij op basis van technische analyse acties uitvoeren en aandelen kopen en verkopen. Dat is interessante informatie. Want als zeventig procent van alle transacties plaatsvindt op basis van technische analyse, dan kunnen we ervan uit-gaan dat technische analyse de leidende vorm van analyse is en dat technische elementen en set-ups zich in de grafiek goed uitspelen. Dit is nu misschien nog wat moeilijk te begrijpen, maar in de hoofdstukken 4 en 6 gaan we hier uitgebreid op in.